De financieel en fiscaal adviseur als ideale aanjager van de duurzaamheidstransitie
Sanacount is ervan overtuigd dat een mooie rol is weggelegd voor de financieel en fiscaal adviseur als aanjager van de duurzaamheidstransitie. Enerzijds is het een kans om maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen, anderzijds is het noodzakelijk voor het bestaansrecht van de financieel en fiscaal adviseur zelf. De huidige werkzaamheden worden in toenemende mate gedigitaliseerd en geautomatiseerd, daarom zit de toegevoegde waarde steeds meer in advisering. De manier waarop en met welke normen en waarden je dit advies geeft, zorgen voor je onderscheidend vermogen als organisatie.
Bij deze veranderende rol van de financiële en fiscale beroepsgroep komt ook meer verantwoordelijkheid naar de klant toe. Een toekomstbestendig bedrijf betekent niet alleen dat je de regels volgt en je cijfers op orde hebt. Er zal steeds meer regelgeving komen op het gebied van duurzaamheid en maatschappelijke verantwoordelijkheid. In eerste instantie vooral voor grote bedrijven, maar langzaam maar zeker zal ook het mkb mee moeten bewegen. Het wordt vaak een eis in de aanvraag van financiering, een eis vanuit de consument en het moet meegenomen worden in de reporting.
De specialist aan het woord
We spraken Nancy Kamp-Roeland, professor non-financial information, integrated reporting and assurance aan de Universiteit van Groningen over haar visie op bovenstaande. Hoe ziet zij de rol van de financieel en fiscaal adviseur in de duurzaamheidstransitie en belangrijker nog, hoe pak je dit met beide handen aan? Collega’s Ertug en Lucky gingen met haar in gesprek.
Wat is duurzaamheid en duurzaam ondernemen?
We beginnen ons gesprek bij het begin, de definitie van duurzaamheid en die van duurzaam ondernemen. Beiden zijn breed te interpreteren en roepen diverse associaties op. Nancy vertelt dat duurzaamheid in haar ogen eigenlijk drie aspecten omvat; sociale aspecten, milieuaspecten en economische aspecten. Met andere woorden: people, planet & profit. Nancy: “De laatste jaren krijgt het milieu veel aandacht waardoor bijna iedereen bij duurzaamheid meteen hieraan denkt. Maar dit dekt lang niet de volledige lading. Het gaat wel degelijk ook om sociale aspecten en bredere economische aspecten; denk aan werkgelegenheid, een inclusieve werkomgeving, preventie van corruptie, eerlijke mededinging, lokale inkoop.”
Duurzaam ondernemen gaat volgens Nancy niet alleen om je eigen organisatie, maar om de hele keten. Bijvoorbeeld waar je je producten en diensten inkoopt. Het betreft de lange termijn; bij duurzaam ondernemerschap ga je opnieuw kijken naar het doel van jouw onderneming; wat wil ik bereiken en welke impact wil ik maken? Hierbij horen ook operationele processen zoals bijvoorbeeld goed werkgeverschap.
Duurzaam ondernemen als dienstverlener
De kernvraag is: wat is het doel van mijn product of dienst en kan ik dit ook anders – duurzamer – aanbieden? Vooral in tijden van corona is het goed om je businessmodel weer een keer te herijken, aldus Nancy. Hoe groot of klein je ook bent, stel jezelf de volgende vragen:
- Wat is de behoefte van jouw klant op de lange termijn? Dus niet alleen de vraag van vandaag.
- Wat betekent dat voor mijn bedrijfsmodel?
- Moet ik andere producten of diensten aanbieden?
- Moet ik bepaalde bedrijfsprocessen aanpassen?
Sense of urgency?
Mkb-ondernemers zijn vaak, logischerwijs ook, veel bezig met het financiële plaatje. De tijd en vooral de rust om na te denken over iets anders, is er meestal niet. De ultieme tip om toch die sense of urgency bij organisaties aan het licht te krijgen, is volgens Nancy de volgende: “maak tijd om te reflecteren, minimaal wekelijks”.
Nancy komt uit een echt ondernemersgezin. Ze vertelt: “Alles begint met ‘ken je onderneming’. En voor de financieel adviseur met ‘ken je klant’. Reflecteer op je operationele processen, is hier meer effectiviteit te behalen? Of ga nog verder terug naar de basis, hoe zit het met de compliance en wet- en regelgeving? Daarna ga je kijken naar wat op strategisch niveau te verbeteren valt, en dan komt het aspect duurzaamheid vanzelf steeds meer naar voren. Zo’n reflectiemoment op duurzaamheid is ook steeds meer ‘verplicht’. Denk aan eisen voor inkoop, eisen van leningen en verplichtingen vanuit wet- en regelgeving. Zo komt de sense of urgency langzaam maar zeker vanzelf.”
“Daar wil mijn klant niet voor betalen”
Bovenstaand argument hoort Nancy al haar hele carrière en een argument dat volgens haar ook zal blijven als je duurzaamheid blijft zien als een ‘extraatje’. Nancy: “Iedere verandering leidt tot weerstand, dat is menselijk. Daarom is het juist zo belangrijk om die natuurlijke momenten te pakken. Wanneer je als financieel en fiscaal adviseur met een klant aan tafel zit om de jaarcijfers te bespreken, wanneer hij je belt over advies over een investering. Door de sociale, economische en milieuaspecten te integreren in de dienstverlening en de adviezen gaat het steeds meer leven. Zorg ervoor dat je een echte sparringpartner wordt voor ondernemers en professionals. Dat je ze helpt met alle ontwikkelingen die er op hen afkomen. Wat gaat er veranderen in de bedrijfstak? Welke financiële consequenties, verplichtingen maar ook kansen zijn hieraan verbonden? Zo’n proactieve dienstverlening verrast bedrijven vaak op een positieve manier. Met het oog op de groeiende automatisering en digitalisering is dit voor de financieel en fiscaal adviseur ook een rol die hij wel móet oppakken, om ervoor te zorgen dat hij zijn toegevoegde waarde niet verliest op de lange termijn.”
Open vragen en aanknopingspunten
Je moet als adviseur je klanten geleidelijk meenemen in hun eigen duurzaamheidsproces, vertelt Nancy. “Door op een bepaalde manier vragen te stellen en je klanten aan het denken te zetten, bereik je al heel veel. De ondernemers of professionals worden vaak getriggerd door vragen als ‘Wat zie jij als de grootste uitdaging voor komend jaar?’ of ‘Hoe raakt jou dat?’. Zo geef je de juiste aanknopingspunten en de klant gaat het invullen, hij kent zijn bedrijf ten slotte het beste. Door structuur te bieden om die kennis toe te passen zet je ze aan het denken en maak je ze nieuwsgierig zodat ze zelf op onderzoek uitgaan. Zo brengen alleen de vragen al heel wat verandering teweeg.
Organisaties motiveren
Er zijn verschillende manieren om organisaties mee te nemen in de duurzaamheidstransitie. Welke je toepast, hangt af van hoever de organisatie zelf al is in het proces. Neem bijvoorbeeld een bedrijf dat echt niks met duurzaamheid heeft; “Je kan dan het beste beginnen met de compliance en met de wet- en regelgeving”, zegt Nancy. Als je een goede relatie hebt opgebouwd met de contactpersoon kan je gaan doorvragen.
Wanneer een organisatie al wat meer openstaat voor duurzaamheid, kan je het beste kijken naar de externe omgeving; wat zijn de ontwikkelingen die mijn klanten raken en welke financiële gevolgen heeft dat? Denk bijvoorbeeld aan bredere (toekomstige) verplichting die betrekking heeft op zaken als bijvoorbeeld een wagenpark, arbeidsomstandigheden en investeringen of inkoop. Of andere belangrijke zaken zoals de inclusiviteit in de werkomgeving. Ook dit valt wat betreft Nancy onder duurzaamheid en is enorm belangrijk.
De financiële gevolgen blijft het sterke punt, een stukje raakvlak. Wat zijn de risico’s en kansen voor die onderneming? Dit is een extrinsieke motivatie, maar dat is volgens Nancy niet erg; heel veel ondernemers zijn zo gestart.
Integrated reporting en het waardecreatiemodel
Je hoort er steeds meer over; intergrated reporting, ofwel geïntegreerde verslaggeving. Het verslag waarin organisaties aangeven hoe zij duurzaam opereren en (maatschappelijke) waarde leveren. Nancy vertelt dat intergrated reporting ook te gebruiken is voor kleine ondernemingen, al is het niet verplicht. “Het stimuleert het geïntegreerd denken, en het verslag is daar een mooi middel toe. Er zit bijvoorbeeld het waardecreatiemodel in. Dat kan je voor iedere organisatie maken.” In onderstaande afbeelding zie je hoe een waardecreatiemodel in elkaar zit. Goede voorbeelden van een uitgewerkt model zijn die van de supermarkt Jumbo of de Swinkels Family Brewers.
True pricing
We vroegen Nancy tot slot wat ze van true pricing vindt. “Het is dubbel”, zegt ze. “We hebben geleerd als mensen om in prijzen te denken en hebben zo ook een beter voorstellingsvermogen. Duurzame ondernemingen worden ook vaak afgerekend op hun prijzen. Maar als je de maatschappelijke kosten ook meeneemt, zijn ze juist goedkoper. Er zijn zoveel meer indicatoren: milieu, sociaal, economisch. Deze worden met true pricing zichtbaar gemaakt voor de consument. Ik denk dat dit wel het gedrag zal beïnvloeden maar tegelijkertijd weet ik dat de berekeningen van true pricing heel kostbaar zijn. Dat geldt ook voor veelgenoemde alternatieven, zoals het in kaart brengen van de CO2 per productgroep. Je legt dan echt een last op ondernemingen.”
Belastingheffing en regelgeving
Nancy gelooft meer in het verwerken van de daadwerkelijke kosten in het belastingstelsel. Op dit moment betalen we heel veel belasting voor bijvoorbeeld personeel en minder op grondstoffen. Als je ervoor zorgt dat er op minder duurzame producten meer belasting betaald moet worden, zullen duurzame producten en diensten niet meer veel hoger geprijsd zijn.
Daarnaast komt er steeds meer regelgeving. Je ziet dat nu al vanuit Europa veel gebeuren op het gebied van due dilligence. Grote ondernemingen moeten steeds meer rapporteren op sociale en milieuaspecten en hierdoor kunnen ze hier ook op worden aangesproken worden.
Een laatste tip van Nancy
We vroegen Nancy om een laatste tip voor zowel financieel en fiscaal adviseurs als andere organisaties: “Denk niet te moeilijk over duurzaam ondernemen. Waarschijnlijk doen jullie al meer dan je denkt, en kleine stapjes kunnen al een grote impact hebben. Ga gerust eens aan de slag met het waardecreatiemodel voor jouw organisatie of klant. Je brengt dan niet alleen de risico’s in kaart, maar je komt hoogstwaarschijnlijk ook tot de ontdekking dat duurzaamheid allerlei kansen oplevert.”
Verder praten over duurzaam ondernemen?
Ben je geïnspireerd door het interview met Nancy en wil je eens verder praten over duurzaam ondernemen? Onze adviseurs denken graag met je mee over waar jullie als organisatie kunnen beginnen en waar de mogelijke risico’s en kansen liggen. Neem gerust contact met ons op.
