De Hoge Raad heeft onlangs uitspraak gedaan over de manier waarop het inkomen uit vermogen (box 3) wordt berekend. Volgens deze uitspraak is de huidige berekening in strijd met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Dit betekent dat de Belastingdienst alleen het werkelijke rendement op je vermogen mag belasten, als dit lager is dan het fictieve rendement. Wat betekent dit voor jou en hoe gaat het nu verder?

Box 3: sparen en beleggen

Als je vermogen hebt, zoals spaargeld, aandelen of een tweede woning, dan hoef je de werkelijke inkomsten, zoals rente op je spaargeld, dividend op je aandelen of huuropbrengst, niet aan te geven. De kosten, zoals betaalde beheerkosten van een beleggersrekening of onderhoudskosten van een verhuurde woning, mag je echter niet aftrekken. De Belastingdienst rekent een vast percentage van je grondslag sparen en beleggen als je voordeel in box 3. Deze grondslag is de waarde van je vermogen (bezittingen minus schulden) op 1 januari, na aftrek van het heffingsvrij vermogen. Schulden worden verlaagd met een drempel.
Het voordeel verminder je met je persoonsgebonden aftrek als je daarvoor in box 1 te weinig inkomsten hebt. Wat overblijft, is je belastbaar inkomen in box 3.

Heffingsvrij vermogen

Voor iedereen geldt een heffingsvrij vermogen in box 3. Als je vermogen niet hoger is dan het heffingsvrij vermogen, dan heb je geen voordeel uit sparen en beleggen en hoef je geen belasting te betalen in box 3. Is je vermogen wel hoger, dan telt alleen het deel erboven mee voor de belastingberekening.
Heb je het hele jaar een fiscale partner, of een deel van het jaar en kies je ervoor om het hele jaar fiscale partners te zijn? Dan wordt het heffingsvrij vermogen verdubbeld.

Huidige berekening box 3-inkomen 2023

Na de uitspraak van de Hoge Raad in 2021, waarbij werd geoordeeld dat de oude methode in strijd was met het EVRM, werd een nieuwe rekenmethode ontwikkeld opgenomen in de Herstelwet.
Voor de jaren 2021 en 2022 werd jouw box 3-inkomen berekend met zowel de oude als de nieuwe methode, waarbij de gunstigste methode werd toegepast. Voor 2023 geldt dit niet meer. De Belastingdienst berekent jouw box 3-inkomen alleen nog maar met de nieuwe methode.

Nieuwe rekenmethode wederom in strijd met EVRM

Nu oordeelt de Hoge Raad dat ook deze nieuwe methode in strijd is met het discriminatieverbod en het eigendomsrecht. De Belastingdienst belastte bij sommige belastingplichtigen meer rendement dan er in werkelijkheid was behaald. Dit gold bijvoorbeeld in 2022 waarbij de meeste verliezen hebben geleden op hun effectenportefeuille. De Hoge Raad heeft geoordeeld dat dit niet mag.

Volgens de Hoge Raad dienen de belastingplichtige aan te tonen dat hun werkelijk rendement lager was dan voor het rendement waarvoor ze belast zijn. De Hoge Raad heeft ook een aantal belangrijke uitspraken gedaan over hoe het werkelijk behaalde rendement moet worden bepaald:

• Het werkelijke rendement omvat het totale rendement van het Box 3-vermogen, inclusief directe inkomsten (rente, huur, dividend) en ongerealiseerde waardeveranderingen (waardestijgingen of -dalingen van bijvoorbeeld vastgoed en effecten).
• Dit rendement wordt jaarlijks bepaald zonder verliesverrekening over jaren heen van alle vermogensbestanddelen samen (geen cherry-picking).
• Bij de berekening van het werkelijke rendement zijn kosten niet aftrekbaar, met uitzondering van rente op schulden (bijvoorbeeld onderhoudkosten, verzekering en onroerende zaakbelasting tellen niet mee voor de berekening).

Het ministerie van Financiën bestudeert nu de uitspraak van de Hoge Raad. Na een politieke beslissing zal de Belastingdienst laten weten hoe ze het box 3-inkomen op een juiste manier kunnen berekenen. Dit proces kan enige tijd duren.

Wat betekent dit voor jou?

Voorlopig hoef je niets te doen. Heb je een voorlopige aanslag gekregen? Dan moet je het bedrag op deze voorlopige aanslag betalen. Je kunt wel uitstel van betaling of een betalingsregeling aanvragen. Als later blijkt dat je te veel belasting hebt betaald, krijg je dit bedrag terug.
Als de Belastingdienst weet hoe ze het box 3-inkomen gaan berekenen en dit gevolgen heeft voor jouw box 3-inkomen over 2023 of eerdere jaren, krijg je later dit jaar een brief. Tot die tijd hoef je niets te doen.

Blijf op de hoogte en zorg ervoor dat je, zodra er meer duidelijkheid is, je zaken op orde hebt. Heb je vragen of wil je meer weten over wat deze veranderingen voor jou betekenen? Aarzel niet om contact op te nemen voor advies en ondersteuning.